‘Uit alles blijkt: sinds corona grijpen autoriteiten vaker in.’ Een onderzoek van Platform Investico in samenwerking met De Groene Amsterdammer toont aan dat het aantal ingrijpende acties van de overheid tegenover demonstraties sinds de coronapandemie is toegenomen. Zo wordt er frequenter gefouilleerd, worden demonstranten vaker op voorhand opgepakt en kwam er ten tijde van de coronapandemie een noodwet die demonstraties beperkte. Ook werden er tijdens de acties meer demonstranten opgepakt en werd er meer geweld gebruikt. Uit het onderzoek blijkt dat dit na de pandemie niet is afgenomen. Hieruit ontstaat de vraag; kunnen we in Nederland nog wel demonstreren?
Het aantal beperkingen dat (vreedzame) demonstranten wordt opgelegd neemt toe. Dit bleek uit de analyse van 373 brieven die gemeenten stuurden naar demonstranten in reactie op de aanvraag van hun demonstratie. De beperkingen geven duidelijk weer dat er een aanzienlijk wantrouwen heerst ten opzichte van demonstrerende burgers. Zo mogen demonstranten in Zwolle hun gezicht niet bedekken met een sjaal of capuchon en stond er tussen de beperkingen van de burgemeester van Eindhoven dat spandoeken niet voorzien mogen zijn van dikke stokken. Ook bemoeien autoriteiten zich middels hun voorwaarden met het inhoudelijke aspect van de demonstratie door hen bijvoorbeeld te verbieden om schokkende beelden te tonen aan voorbijgangers. Universitair docent demonstratierecht Berend Roorda geeft in een interview aan met de onderzoekers dat dergelijke inhoudelijke beperkingen lijnrecht ingaan tegen de wet.
Sinds de pandemie worden er niet alleen in toenemende mate beperkingen opgelegd aan demonstranten, ook wordt de aanpak harder en soms zelfs gewelddadiger. Burgemeesters treffen maatregelen die ervoor zorgen dat er preventief gehandhaafd kan worden; een voorbeeld hiervan is het oormerken van gebieden als ‘veiligheidsrisicogebied’ zodat er preventief gefouilleerd kan worden. Ook wordt het wantrouwen jegens demonstranten duidelijk als blijkt dat de politie soms weinig verschil ziet tussen een demonstratie en een voetbalwedstrijd. Demonstranten worden vergeleken met hooligans, zeer gewelddadig ingeschat en verward met krakers. De onderzoekers van Investico verzamelden openbare bronnen om inzicht te krijgen in de toename van politieoptreden en -geweld. Er werd een ding duidelijk: in de corona jaren is er iets geknakt.
Tot slot wordt de privacy van demonstranten niet of nauwelijks gewaarborgd. Steeds vaker wordt surveillance ingezet om achter de identiteit van demonstranten te komen. Een laagvliegende drone boven een demonstratie is geen gek beeld meer. Agenten gebruiken hierbinnen verschillende tactieken om naar eigen zeggen ‘notoire ordeverstoorders’ te identificeren. Hiermee probeert de politie de comfortabele anonimiteit uit de massa te halen. Via de basisregistratie personen (BRP) vraagt de politie vervolgens informatie van demonstranten op vanaf het moment dat ze als demonstrant ‘actief’ worden, dit gebeurt tevens met de gegevens van diens ouders en kinderen. Om erachter te komen welke gegevens de politie heeft opgevraagd over jou, kan je zelf je BRP-dossier opvragen (zie deze link voor uitleg). Voorafgaande ons programma op dinsdag 25 april om 19:30-20:00 kan je je BRP-dossier meenemen om vervolgens een één-op-één uitleg te krijgen van de onderzoekers van Investico.
Meepraten over dit onderwerp? Op dinsdag 25 april gaan we naar aanleiding van dit onderzoek in gesprek met demonstranten, politie, gezagsdragers en deskundigen over de vraag: hoe komt het vertrouwen terug, bij autoriteiten en bij demonstranten, zodat burgers hun grondrecht weer mogen uitoefenen?
Reserveer snel je gratis plek via deze link!
De sfeer tussen demonstrant en autoriteiten verhardt. De politie arresteert en slaat vaker, burgemeesters leggen steeds striktere regels op en demonstranten worden nauwlettend gevolgd. ‘Ze hebben me radicaal gemept.’
Gegevens van demonstranten en hun familie worden voortdurend opgevraagd door de politie. Het recht op betoging is in het geding, zeggen experts.
Politieagente ‘Inge’ keek wekenlang mee in de twee besloten chatgroepen van actiegroep Extinction Rebellion. Saillant daarbij is dat dit gebeurde vlak voor de blokkade van snelweg A12 op zaterdag 28 januari. Amnesty International noemt de werkwijze van de politie “bijzonder problematisch”.
De sfeer tussen demonstrant en autoriteiten verhardt. De politie arresteert en slaat vaker, burgemeesters leggen striktere regels op en demonstranten worden nauwlettend gevolgd. ‘Ze hebben me radicaal gemept.’
